Circular-Fishing-Net

เรื่องโดย ศุภวิชญ์ จันทน์ขาว

อวนผี หรืออวนประมงทิ้งร้าง เป็นภัยร้ายในมหาสมุทรที่ทำลายระบบนิเวศและคร่าชีวิตสัตว์ทะเลนับไม่ถ้วน รวมถึงเป็นอันตรายต่อการเดินเรือและการท่องเที่ยว ซึ่งก่อความเสียหายต่อเศรษฐกิจไทย ปัญหานี้จึงต้องแก้ไขอย่างจริงจัง หนึ่งในทางออกนั้น ก็คือ นวัตกรรมรีไซเคิลอวนผีให้กลายมาเป็นวัสดุสำหรับการพิมพ์สามมิติ

อวนผีล่องหนกำลังส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม

อวนผี เป็นเครื่องมือการประมง ที่ถูกตั้งฉายารวมกับเบ็ดและตาข่ายว่าเป็น อุปกรณ์ล่องหน (Ghost Gear) เนื่องจากไม่มีใครเป็นเจ้าของ แต่ตามหลอกหลอนทำร้ายสัตว์ทะเลได้ตลอดเวลา ทำให้ปลา เต่าทะเล กระเบน พะยูน โลมา วาฬ ฯลฯ แม้กระทั่งนกทะเล ติดกับดักได้จนกระทั่งตาย บางตัวอาจเคลื่อนที่ลำบากหรือบาดเจ็บพิการเพราะอวัยวะถูกอวนเกี่ยวหรือพันเอาไว้ หรือกินไม่ได้เพราะทางเดินอาหารอุดตันจากเศษอวนที่เผลอกินเข้าไป ฯลฯ ทั้งนี้ องค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลกเคยประเมินว่ามีสัตว์ทะเลนับแสนตัวต้องตายด้วยอุปกรณ์ล่องหนในทุกปี นอกจากนี้ อวนผียังเป็นอันตรายต่อหินและปะการังที่เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ใต้น้ำ จึงทำลายความหลากหลายทางชีวภาพของท้องทะเลและระบบนิเวศโดยรวม บางส่วนยังอาจสลายตัวกลายเป็นไมโครพลาสติกแล้วเข้าสู่ห่วงโซ่อาหารของมนุษย์ในที่สุด

มูลนิธิดับเบิ้ลยูดับเบิ้ลยูเอฟ ได้คาดการณ์ไว้เมื่อปี พ.ศ. 2563 ว่ามีเครื่องมือประมงสูญหายหรือถูกทิ้งลงมหาสมุทรทั่วโลกประมาณ 500,000 – 1,000,000 ตันทุกปี ขณะที่โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ ระบุว่าในจำนวนขยะพลาสติกทั้งหมดในมหาสมุทร มี อุปกรณ์ประมงล่องหนคิดเป็นร้อยละ 10 แต่ถ้าพิจารณาเฉพาะขยะพลาสติกขนาดใหญ่กว่า 20 เซนติเมตรแล้ว พบว่าอุปกรณ์ล่องหนรวมทั้งอวนประมง คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 70 เลยทีเดียว

อวนผีเหล่านี้ทำจากพลาสติกจึงย่อยสลายยาก และอาจอยู่ได้นานถึง 500 ปี หากนำไปกำจัดด้วยการเผาก็จะก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจก ส่วนการฝังกลบที่ทำอย่างผิดวิธีนั้นก็อาจทำให้พลาสติกสลายตัวและปนเปื้อนในดินและน้ำ อย่างไรก็ตาม มีวิธีกำจัดขยะอวนที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยกว่า นั่นคือการนำไปรีไซเคิล

อวนร้างกลางมหาสมุทรสู่วัสดุล้ำสมัย

นอกจากจะผลิตอวนประมงให้แข็งแรงทนทานและซ่อมแซมให้อวนสามารถใช้งานได้ยาวนานตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียนแล้ว การนำอวนเก่ากลับมารีไซเคิลก็เป็นอีกวีธีอันน่าสนใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอวนส่วนใหญ่มักผลิตจากพลาสติกชนิดเดียว เช่น ไนลอนหรือพอลิเอไมด์ ไม่ใช่วัสดุผสม ทำให้นำไปรีไซเคิลได้ไม่ยาก โดยเริ่มจากรวบรวมขยะอวนแล้วทำความสะอาด จากนั้นคัดแยกแล้วแปรรูปเป็นเม็ดพลาสติกรีไซเคิลที่สามารถใช้เป็นวัตถุดิบใหม่สำหรับการผลิตเสื้อผ้า เครื่องประดับ เฟอร์นิเจอร์ และสินค้าอื่นๆ ได้มากมาย รวมทั้ง เส้นฟิลาเมนต์สำหรับเครื่องพิมพ์สามมิติ ซึ่งเป็นเส้นพลาสติกที่ใช้ขึ้นรูปชิ้นงานสามมิติ ช่วยเปิดโอกาสให้เราสามารถออกแบบและสร้างสรรค์ผลงานได้อย่างไร้ขีดจำกัด ไม่ว่าจะเป็นต้นแบบผลิตภัณฑ์ โมเดลสถาปัตยกรรม หรือแม้แต่งานศิลปะร่วมสมัย

แม้ว่าไนลอนจะมีสมบัติเชิงกลที่เด่น เช่น ต้านทานต่อแรงดึงและยืดหยุ่นดี แต่ไนลอนที่ผ่านการรีไซเคิลอาจมีคุณภาพด้อยลง ในต่างประเทศจึงมีสตาร์ตอัปที่พัฒนาคุณภาพของไนลอนรีไซเคิลให้เทียบเท่าไนลอนบริสุทธิ์ ส่วนประเทศไทยเองก็มีนวัตกรรมที่กำลังอยู่ในระหว่างการวิจัย เพื่อพัฒนาไนลอนรีไซเคิลจากอวนผีให้มีความแข็งแรง สำหรับการพิมพ์สามมิติโดยเฉพาะ

วัสดุพิมพ์สามมิติจากอวนรีไซเคิลฝีมือคนไทย

ปัจจุบัน อาจารย์ ดร.ณัฐพล ไร่สงัด อาจารย์วิทยาลัยปิโตรเลียมและปิโตรเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กำลังทำวิจัยโครงการเรื่อง “การพัฒนาต้นแบบนวัตกรรมรีไซเคิลไนลอนจากอวนประมงสำหรับเทคโนโลยีสามมิติ” ภายใต้ทุนสนับสนุนโดยศูนย์ความเป็นเลิศด้านเทคโนโลยีปิโตรเคมีและวัสดุ โดยร่วมมือกับนักวิจัยจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และมีบริษัท อูเบะ เทคนิคอล เซ็นเตอร์ (เอเชีย) จำกัด ให้การสนับสนุนเม็ดพลาสติกไนลอนรีไซเคิล

โครงการวิจัยนี้ นำเม็ดพลาสติกไนลอนที่รีไซเคิลมาแล้วจากอวนประมงที่ถูกทิ้งในทะเลไทย มาผ่านกระบวนการหลอมอัดรีดพลาสติก แล้วดึงให้เป็นเส้นพลาสติกยาวขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.75 มิลลิเมตร ซึ่งจะนำไปใช้ได้เป็น เส้นฟิลาเมนต์สำหรับเครื่องพิมพ์สามมิติ โดยบางสูตรมีการผสมสารเติมแต่งเข้าไปด้วย เพื่อให้เส้นฟิลาเมนต์สำหรับเครื่องพิมพ์สามมิติที่ผลิตขึ้นนี้ มีสมบัติเหมาะสมต่อขึ้นรูปชิ้นงานด้วยเครื่องพิมพ์สามมิติแบบ Fused Deposition Modeling (FDM) ที่กำลังได้รับความนิยมแพร่หลาย

เป้าหมายของโครงการนี้ ไม่เพียงช่วยแก้ปัญหาอวนผีในทะเลไทย ผ่านการสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ โดยเพิ่มมูลค่าเป็นเส้นฟิลาเมนต์สำหรับเครื่องพิมพ์สามมิติ อันมีคุณภาพสูงจากไนลอนรีไซเคิล แต่ยังมุ่งมั่นให้วัสดุสำหรับการพิมพ์สามมิตินี้สามารถสร้างชิ้นงานสามมิติได้อย่างแข็งแรง พร้อมก้าวสู่ระดับอุตสาหกรรมและแข่งขันได้ในตลาดได้จริง

นวัตกรรมรีไซเคิลไนลอนจากขยะอวน ช่วยสร้างวัสดุสำหรับการพิมพ์สามมิติ ซึ่งจะนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย นับเป็นแนวทางหนึ่งที่ตอบโจทย์การใช้ทรัพยากรหมุนเวียนอย่างยั่งยืน พร้อมคืนความสะอาดสวยงามสู่ท้องทะเลไทยอีกครั้ง

แหล่งข้อมูล
[1] บทความเรื่อง Fishing Nets: the Double-Edged Plastic Swords in Our Ocean https://www.unep.org/technical-highlight/fishing-nets-double-edged-plastic-swords-our-ocean

[2] บทความเรื่อง Ghost Gear: The Hidden Face of Plastic Pollution https://sdg.iisd.org/commentary/guest-articles/ghost-gear-the-hidden-face-of-plastic-pollution/

[3] เอกสารเรื่อง Products from Waste Fishing Nets https://cfsd.org.uk/wp-content/uploads/2022/04/Products-from-waste-fishing-gear-March-2022.pdf

[4] บทความวิจัยเรื่อง Disposal and Recycling of Fisheries Plastic Wastes: Fishing Net and Expanded Polystyrene https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016745010480027X

[5] บทความวิจัยเรื่อง Environmental Impacts of Synthetic Fishing Nets from Manufacturing to Disposal: A Case Study of Türkiye in Life Cycle Perspective https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025326X23013243

Go to Top